Eens op Corfu
De mannen lopen om elkaar heen, in een poging de beste positie ten opzichte van de zon en de opponent te krijgen. Na enkele omtrekkende bewegingen staan de stoere cowboys kaarsrecht tegenover elkaar, de jas van de man in het zwart als stille getuige op de voorgrond. Het ruisen van de prairiewind is hoorbaar, verder alleen razende stilte.
Nadat de kemphanen een paar passen dichter op elkaar toe zijn gekomen, kijken ze elkaar strak in de ogen. De contouren van het duel der giganten nemen vorm aan. De jaspanden worden opzij geslagen zodat de glanzende revolver zonder onderbreking getrokken kan worden, de vingers losgemaakt. Ondertussen verliezen de duellisten elkaar geen moment uit het oog.
De camera zoomt in op het uit brons gehouwen gelaat van Harmonica (Charles Bronson). Plotseling wordt het ruisen van de wind verbroken door het geluid van een jankende mondharmonica, dat langzaam in volume toeneemt. Dan zijn alleen nog maar de diepliggende gedrongen ogen van Harmonica te zien. Middels een flashback wordt de kijker een blik gegund in de gedachtewereld van de eenzame wreker Bronson.
We komen bij het punt hoe het tot dit duel heeft kunnen komen, de ontmoeting tussen de jonge Harmonica en de gewetenloze moordenaar Frank (Henry Fonda). Als de jongen tijdens deze dramatische confrontatie in het verleden de harmonica in zijn mond geduwd krijgt, barst de muziek plotseling uit in een metaalachtige explosie van zware scheurende bassen en de klaaglijk krijsende harmonica. Tijdens deze muzikale eruptie wordt het de kijker plotseling in volle omvang duidelijk wat de drijfveer van Harmonica is om zijn tegenstander te doden.
Wanneer de muziek langzaam wegsterft komen we weer in het heden. Het korte moment van stilte wordt verscheurd door het schot van Harmonica’s revolver, waarmee hij een eind maakt aan het schrikbewind van de gewetenloze Frank. Gelijk daarna krijgen we een prachtig beeld van de voluptueuze boezem van Claudia Cardinale met daarboven haar verschrikte reebruine kijkers. Een niet te versmaden plaatje, maar het absolute hoogtepunt van de film – we hebben het natuurlijk over Once Upon a Time in The West van Sergio Leone – is toch wel de prachtige combinatie van beeld en geluid tijdens Het Duel. Kippenvel!
Gisteren hebben we hem weer eens gekeken, de moeder aller westerns. Buiten gutste de regen over de veranda en sloegen de takken door de onstuimige Corfu-winden tegen de ruiten. Binnen was het echter warm en knus. Gezeten bij een knapperend haardvuur, met een glaasje en wat te knabbelen binnen handbereik, zagen wij andermaal het kwaad overwonnen worden door het goed. Meer kan een mens niet wensen.
Wat een prachtig meesterwerk van Leone is dit toch! De film met het langste intro uit de filmgeschiedenis duurt ruim tweeëneenhalf uur, maar verveelt geen seconde.
Allereerst is daar natuurlijk de kersverse maar prachtige weduwe Jill McBain (Claudia Cardinale), die in plaats van op haar eigen bruiloft te arriveren, nog net op tijd is om haar nieuwe gezin te begraven. Zij blijft alleen achter, met een ogenschijnlijk waardeloze erfenis en de vraag wie haar echtgenoot en zijn drie kinderen heeft vermoord.
Hoofdmoot is toch wel de lange en eenzame zoektocht van Charles Bronson als Harmonica. Naarmate de film vordert, wordt duidelijk wat het doel is van zijn barre reis. Na veel geduld en ontberingen weet hij uiteindelijk de moordenaar van zijn broer omver te knallen in eerder genoemd duel.
Waarom ik de film, behalve de twee mooi door elkaar lopende verhaallijnen, zo mooi vind, is de ‘vette’ manier van filmen. Zeer langgerekte en omvangrijke scenes, trage dialogen met indringende blikken en lange stiltes tussen de zinnen en schitterende beelden van het Woeste Westen, waarvan overigens een hoop materiaal geschoten is in Spanje.
Het mooiste vind ik echter de vol in beeld gebrachte karakteristieke en markante koppen van de spelers, of ze nu voor het goede of voor het kwade in de mens staan. Expressie in optima forma. Ruige, getaande en doorleefde koppen, overvloedig voorzien van gezichtsbeharing, littekens als spoorbanen, wilskrachtige jukbeenderen, stalen kinnen en uitgesproken ongure trekken. Nu hebben we het natuurlijk niet over Claudia Cardinale, die op haar mooist is in deze film. Wat een plaatje! Geen wonder dat ze door alledrie de mannelijke hoofdrolspelers begeerd wordt.
Als na 160 minuten de revolvers zwijgen, de doden zijn begraven en het stof is opgetrokken, zien we de zwijgzame Harmonica zijn eenzame tocht vervolgen, op zoek naar nieuwe horizonten. Schitterende rolprent!
Wat Once upon a time in the West te maken heeft met Corfu? Op 30 augustus 2003 las ik, gezeten op een terras aan het strand van Acharavi, dat Harmonica tijdens onze vakantie op Corfu op de voor een cowboy gezegende leeftijd van 82 jaar was overleden. Dat hij moge rusten in vrede.